Mbyllja e shkollave greke në Shqipëri deri në njohjen dhe mbështetjen e shkollave shqiptare në Greqi është një çështje që prek drejtpërdrejt marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve, duke përfshirë çështjet e të drejtave të minoriteteve dhe reciprocitetin në trajtimin e komuniteteve etnike. Kjo nismë mund të shihet si një përpjekje për të siguruar barazi dhe trajtim të drejtë të minoriteteve shqiptare në Greqi në mënyrë të ndërsjelltë me atë të minoriteteve greke në Shqipëri. Më poshtë janë disa shembuj nga vende të tjera që kanë përdorur masa të ngjashme për të kërkuar reciprocitet në trajtimin e çështjeve të arsimit dhe të drejtave të minoriteteve.
1. Greqia dhe Turqia – Çështjet e Shkollave të Minoriteteve
- Përshkrimi: Marrëdhëniet midis Greqisë dhe Turqisë kanë qenë të tensionuara për një kohë të gjatë, veçanërisht në lidhje me trajtimin e minoriteteve etnike dhe fetare në të dy vendet. Turqia ka kërkuar që Greqia të ofrojë të njëjtat të drejta për shkollat e minoritetit turk/mysliman në Traki siç ofron për minoritetin grek ortodoks në Stamboll dhe në vende të tjera të Turqisë. Në raste të caktuara, të dyja palët kanë përdorur mbylljen e shkollave ose kufizimin e të drejtave të minoriteteve për të ushtruar presion ndaj njëra-tjetrës.
- Aplikimi për Shqipëri: Shqipëria mund të përdorë një strategji të ngjashme duke mbyllur përkohësisht shkollat greke në Shqipëri deri sa Greqia të njohë dhe mbështesë shkollat shqiptare në territorin e saj. Kjo do të synonte arritjen e një reciprociteti në trajtimin e minoriteteve dhe të drejtave të tyre arsimore.
2. Serbia dhe Kroacia – Trajtimi i Minoriteteve në Arsimin Publik
- Përshkrimi: Pas konflikteve në Ballkan, Serbia dhe Kroacia janë përballur me sfida në trajtimin e minoriteteve etnike, veçanërisht në lidhje me arsimin. Kroacia ka kërkuar që serbët në Kroaci të kenë të drejtat e tyre të arsimit në gjuhën serbe, ndërsa Serbia ka bërë të njëjtën gjë për kroatët në Serbi. Mosmarrëveshjet kanë çuar në masa ndërsjellta që synojnë të sigurojnë reciprocitet në këto të drejta.
- Aplikimi për Shqipëri: Shqipëria mund të kërkojë që Greqia të njohë dhe mbështesë shkollat shqiptare në Greqi duke përdorur si presion mbylljen e shkollave greke në Shqipëri deri në arritjen e një marrëveshjeje reciproke.
3. Italia dhe Sllovenia – Çështjet e Arsimit për Minoritetet
- Përshkrimi: Italia dhe Sllovenia kanë një histori të gjatë të trajtimit të minoriteteve italiane dhe sllovene në territoret e njëra-tjetrës. Të dy vendet kanë kërkuar që shkollat në gjuhën amtare të minoriteteve të jenë të barabarta dhe të mbështetura nga shteti. Në raste mosmarrëveshjesh, këto çështje janë ngritur në nivel diplomatik për të arritur marrëveshje të ndërsjellta.
- Aplikimi për Shqipëri: Shqipëria mund të kërkojë një zgjidhje diplomatike dhe të ndërsjellë për njohjen e të drejtave arsimore të shqiptarëve në Greqi, duke përdorur si masë të përkohshme mbylljen e shkollave greke deri sa të arrihet një marrëveshje.
4. Qiproja Veriore dhe Qiproja Jugore – Arsimi dhe Trajtimi i Minoriteteve
- Përshkrimi: Konflikti në Qipro midis komuniteteve greke dhe turke ka çuar në ndarje të thella, përfshirë çështjet e arsimit për minoritetet në të dyja anët. Në disa raste, të drejtat e minoriteteve janë kushtëzuar nga trajtimi që merr minoriteti tjetër në pjesën tjetër të ishullit, duke krijuar një situatë të reciprocitetit të ndërsjellë.
- Aplikimi për Shqipëri: Shqipëria mund të ndërmarrë hapa të ngjashëm, duke kërkuar trajtim të barabartë për shqiptarët në Greqi si për grekët në Shqipëri, duke përdorur si mjet presioni mbylljen e shkollave greke derisa të arrihet një marrëveshje.
5. Marrëveshjet e Helsinkit – Të Drejtat e Minoriteteve dhe Arsimi
- Përshkrimi: Marrëveshjet e Helsinkit, të nënshkruara në vitin 1975, përfshijnë detyrimet për shtetet anëtare për të mbrojtur të drejtat e minoriteteve, përfshirë të drejtën për arsim në gjuhën amtare. Shumë vende kanë përdorur këto marrëveshje për të kërkuar reciprocitet në trajtimin e minoriteteve dhe të drejtave të tyre arsimore.
- Aplikimi për Shqipëri: Duke u mbështetur në standardet ndërkombëtare dhe duke kërkuar reciprocitet në trajtimin e minoriteteve, Shqipëria mund të bëjë presion për njohjen dhe mbështetjen e shkollave shqiptare në Greqi, duke përdorur mbylljen e shkollave greke si një masë të përkohshme.
6. Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut – Çështjet e Gjuhës dhe Arsimit
- Përshkrimi: Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut kanë pasur tensione për çështjet e gjuhës dhe identitetit kombëtar, përfshirë arsimin në gjuhën amtare. Bullgaria ka kërkuar njohjen e të drejtave për minoritetin bullgar në Maqedoni të Veriut, dhe reciprocitetin në këto të drejta.
- Aplikimi për Shqipëri: Shqipëria mund të përdorë presion diplomatik për të siguruar të drejtat arsimore të shqiptarëve në Greqi, duke kërkuar të njëjtat të drejta që minoriteti grek gëzon në Shqipëri.
Këta shembuj tregojnë se përdorimi i masave ndërsjellta dhe kërkesa për reciprocitet në trajtimin e minoriteteve dhe të drejtave arsimore është një praktikë e përdorur në shumë vende. Shqipëria mund të ndjekë këto modele duke kërkuar barazi dhe trajtim të drejtë për shqiptarët në Greqi, duke përdorur si mjet presioni mbylljen e përkohshme të shkollave greke në Shqipëri deri sa të arrihet një marrëveshje që siguron të drejta të barabarta për të dy komunitetet në të dy vendet.