Përcaktimi i shqiptarëve të Kosovës si shqiptarë nga Shqipëria dhe dhënia e të drejtës për të aplikuar për pasaporta shqiptare është një hap i rëndësishëm që mund të forcojë lidhjet kombëtare dhe të rrisë solidaritetin ndërmjet shqiptarëve në të dy vendet. Kjo çështje kërkon një qasje të kujdesshme ligjore dhe politike, por ka precedentë në vende të tjera që kanë njohur lidhje të tilla etnike ose kombëtare dhe kanë ofruar shtetësi ose dokumente të ngjashme për komunitete të lidhura ngushtë me vendin amë. Më poshtë janë disa shembuj që mund të shërbejnë si modele për Shqipërinë dhe Kosovën.
1. Rumania dhe Moldavia – Dhënia e Shtetësisë Rumune
- Përshkrimi: Rumania ka një politikë të veçantë që u lejon qytetarëve të Moldavisë të aplikojnë për shtetësi rumune, bazuar në lidhjet historike dhe etnike midis dy vendeve. Shumë moldavë kanë marrë pasaporta rumune, duke përfituar nga të drejtat e shtetësisë rumune, përfshirë lirinë e lëvizjes brenda BE-së.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të adoptojë një qasje të ngjashme, duke njohur shqiptarët e Kosovës si shtetas të mundshëm dhe duke u lejuar atyre të aplikojnë për pasaporta shqiptare, bazuar në lidhjet e forta kulturore, gjuhësore dhe etnike mes dy vendeve.
2. Greqia dhe Përkatësia Kombëtare për Grekët Jashtë Shtetit
- Përshkrimi: Greqia u ofron shtetësi greke personave me prejardhje greke që jetojnë jashtë shtetit, duke përfshirë ata që jetojnë në vende si Shqipëria dhe Turqia. Kjo politikë është pjesë e përpjekjeve për të ruajtur dhe forcuar lidhjet me diasporën greke dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të ndjekë këtë shembull duke krijuar ligje që njohin shqiptarët e Kosovës si pjesë të kombit shqiptar dhe duke u dhënë atyre të drejtën për të marrë pasaporta shqiptare, duke forcuar kështu lidhjet kombëtare.
3. Italia dhe Shtetësia për Pasardhësit e Emigrantëve Italianë
- Përshkrimi: Italia u ofron shtetësi pasardhësve të italianëve që emigruan në Amerikën e Jugut dhe në vende të tjera gjatë shekujve të kaluar. Kjo politikë synon të ruajë lidhjet me komunitetet italiane jashtë vendit dhe të promovojë kulturën italiane.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të zbatojë një politikë të ngjashme duke njohur shqiptarët e Kosovës si pjesë të komunitetit të saj kombëtar dhe duke u ofruar atyre mundësinë për të aplikuar për shtetësi dhe pasaporta shqiptare.
4. Polonia dhe Karta Polake
- Përshkrimi: Polonia ka krijuar një dokument të quajtur „Karta Polake“ (Karta Polaka), i cili u jep personave me origjinë polake që jetojnë jashtë Polonisë të drejta të veçanta, përfshirë lehtësimin e marrjes së shtetësisë polake. Ky dokument synon të ruajë lidhjet kulturore dhe kombëtare me diasporën polake.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të krijojë një kartë të ngjashme për shqiptarët e Kosovës, e cila do t’u japë atyre mundësinë për të aplikuar për shtetësi dhe pasaporta shqiptare, duke forcuar identitetin kombëtar dhe lidhjet mes dy vendeve.
5. Hungaria dhe Shtetësia për Hungarezët Jashtë Vendit
- Përshkrimi: Hungaria u ofron shtetësi hungarezëve që jetojnë jashtë vendit, veçanërisht në rajonet që dikur ishin pjesë e Mbretërisë së Hungarisë, si në Rumani dhe Serbi. Ky ligj është dizajnuar për të mbajtur lidhjet kombëtare dhe për të mbrojtur të drejtat e hungarezëve jashtë shtetit.
- Aplikimi për Shqipërinë: Duke ndjekur këtë model, Shqipëria mund të miratojë një ligj që u jep shqiptarëve të Kosovës të drejtën për të marrë shtetësinë dhe pasaportat shqiptare, duke njohur dhe ruajtur lidhjet kombëtare dhe kulturore midis dy vendeve.
6. Kroacia dhe Shtetësia për Kroatët në Bosnje dhe Hercegovinë
- Përshkrimi: Kroacia u ka ofruar shtetësi kroatëve etnikë që jetojnë në Bosnje dhe Hercegovinë, duke u dhënë atyre të drejta të plota si shtetas kroatë. Kjo politikë është përdorur për të mbajtur lidhjet e forta kulturore dhe kombëtare me kroatët që jetojnë jashtë kufijve të Kroacisë.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të krijojë një politikë të ngjashme për shqiptarët e Kosovës, duke njohur statusin e tyre si pjesë e kombit shqiptar dhe duke u ofruar atyre mundësinë për të marrë pasaporta shqiptare.
7. Bullgaria dhe Shtetësia për Bullgarët e Maqedonisë së Veriut
- Përshkrimi: Bullgaria ka ofruar shtetësi për qytetarët e Maqedonisë së Veriut që deklarojnë origjinë bullgare, duke krijuar kështu një lidhje më të ngushtë midis këtyre komuniteteve dhe Bullgarisë. Ky proces ka forcuar identitetin kombëtar dhe lidhjet kulturore mes bullgarëve brenda dhe jashtë kufijve të vendit.
- Aplikimi për Shqipërinë: Shqipëria mund të adoptojë një qasje të ngjashme, duke njohur shqiptarët e Kosovës si pjesë të kombit shqiptar dhe duke u lejuar atyre të aplikojnë për shtetësi dhe pasaporta shqiptare.
Këta shembuj tregojnë se shumë vende kanë zbatuar politika për njohjen dhe mbrojtjen e lidhjeve kombëtare dhe kulturore me komunitetet që jetojnë jashtë kufijve të tyre. Shqipëria mund të ndjekë këto modele duke njohur shqiptarët e Kosovës si pjesë të kombit shqiptar dhe duke u ofruar atyre mundësinë për të marrë pasaporta shqiptare. Kjo politikë do të forconte lidhjet kombëtare dhe do të kontribuonte në ndërtimin e një identiteti më të fortë dhe të unifikuar kombëtar midis shqiptarëve të të dy vendeve.